علی حاتمی کلیددار فرهنگ ایران در حوزه سینما بود - وبلاگ فروش ساعت

به گزارش وبلاگ فروش ساعت، سرویس کودک و نوجوان خبرنگاران (ایبنا): شاید نوجوانان امروز به علت پیشرفت در امکانات فیلم سازی و تنوع در ژانرها بیشتر علاقه مند به تماشا سینمای تازه باشند که پر از ماجرا و هیجان است تا سینمای قدیم که متمرکز بر محتوا بود و درون مایه؛ اما باز هم نمی توان حکم کلی داد و چه بهتر که به جای قضاوت سلیقه سینمایی آنها، دوباره و چندباره و هر بار به بهانه ای، حرفی از سینمای محتوایی بزنیم بویژه سینمای ایران: مثل سینمای علی حاتمی.

23 مرداد، زادروز او، بهانه ای است که از سینمای حاتمی برای نوجوانان امروز بگوییم؛ سینمایی که در آن علاوه بر رعایت استانداردهای فیلم سازی، کلام بود، نگاه بود، سوژه و کنش و واکنش انسانی بود و بنا به گفته پرویز امینی، نویسنده کتاب من علی حاتمی هستم؛ شاعر سینما، سینمایی که در آن مادر بود!

زادروز علی حاتمی ما را بر آن داشت در این مطلب به کتابی بپردازیم که از کودکی این سینماگر بزرگ برای نوجوانان امروز می گوید. این اثر از مجموعه کودکی نامداران است که به تازگی به نویسندگی پرویز امینی و به تلاش انتشارات کانون پرورش فکری بچه ها و نوجوانان منتشر شده است.

به مناسبت زادروز خالق مادر با پرویز امینی، نویسنده کتاب من علی حاتمی هستم؛ شاعر سینما درباره نگارش این اثر و ویژگی های فیلم سازی زنده یاد علی حاتمی و مجذوب کنندهیت آن برای نوجوانان امروز صحبت نموده ایم که در ادامه می خوانید:

- چه شد که به سراغ نوشتن زندگی نامه علی حاتمی رفتید؟ چه چیزهایی در شخصیت او توجه شما را به خودش جلب کرد تا درباره اش بنویسید؟

در کانون پرورش فکری پروژه بزرگی را با عنوان کودکی نامداران در یکصد سال اخیر ایران آغاز کردیم. این مجموعه درباره شخصیت های مهم کشور در یکصد سال اخیر است؛ به عنوان مثال یکی از این شخصیت ها پروین اعتصامی است، دیگری مصطفی چمران، جلال آل احمد و... . برای نوشتن این مجموعه حدود 200 نفر مدنظرمان بود. در فاز اول این پروژه، نگارش یک فراز از کودکی علی حاتمی هم جزو لیست بود.

نوشتن درباره علی حاتمی برایمان خیلی اهمیت داشت؛ چرا که سینمای فرهنگی و تاریخ سینمای ایران مدیون علی حاتمی است. ما باید همواره قدر او را بدانیم. علی حاتمی تنها یک فیلم ساز نبود؛ بلکه او کلیددار فرهنگ ایران در حوزه سینما بود. نمایش فرهنگ زیبای ایرانی را مدیون او هستیم. علی حاتمی، هنرمندی بود برای دوباره ساختن فرهنگ انسانی و دوست داشتنی ایران زمین. خوشحالم که توانستیم این مجموعه را پیگیری کنیم و نوشتن این مجموعه برایم یک افتخار است.

یکی از ویژگی های شخصیتی علی حاتمی، این بود که او اولین کارگردانی بود که قبل از همه، فیلم هایش را با بسم الله الرحمن الرحیم آغاز می کرد و در حال حاضر این عمل ثبت شده اوست. این جنبه از شخصیت علی حاتمی چنان برایم برجسته بود که حتی در انتهای کتاب، دست نوشته خود او را نوشتم که گفته بود: ... تعلق خاطر من به گذشته باعث شده که بیشتر درباره مسایل گذشته فیلم بسازم. من بیشتر به مسایلی می پردازم که شناختی از آن داشته باشم... من اولین کارگردان ایرانی بودم که قبل از همه فیلمم را با بسم الله الرحمن الرحیم آغاز کردم و در تمام فیلم هایم جلوه هایی از اعتقادات مذهبی خودم حضور یافت....

- چقدر زمان صرف مطالعه و تحقیق این کتاب کردید؟

از سال 1393 روی مجموعه کودکی نامداران کار کردم که در حال حاضر 10 عنوان از این مجموعه چاپ شده و مابقی آثار در دست اقدام است؛ اما برای نگارش کتاب من علی حاتمی هستم؛ شاعر سینما نیز خیلی زمان صرف کردم.

- تصویرسازی این کتاب را مهدی آقاجانی انجام داده است؛ آیا او توانسته نیازهای شما را در بحث تصویرسازی کتاب رفع کند؟

خوشبختانه مهدی آقاجانی آنچه را که دوست داشتم و آن چیزی را که مدنظرم بود، به خوبی به تصویر کشید. برای مثال آقاجانی در همان آغاز کتاب، کُرسی سنتی مادربزرگ را به زیبایی ترسیم نموده است.

- برای معرفی مجموعه کودکی نامداران چرا درباره کودکی و نوجوانی آنها نوشتید و به سراغ بزرگسالی آنها نرفتید؟

هدف ما در این حوزه کاری، این بود که یک فراز مهمی از کودکی این بزرگان ایران را به قلم بکشیم؛ چون اثری نداشتیم که درباره کودکی این نامداران به تصویر کشیده شده یا به نگارش درآمده باشد. مجموعه کودکی نامداران اولین کار در حوزه کودک و نوجوان است که می آید قصه کودکی این بزرگان را مطرح می نماید. این خیلی بد است که به عنوان مثال وقتی از کودک کلاس پنجم می پرسیم پروین اعتصامی کیست؟ نمی شناسد! یعنی وقتی که ما در مدارس نمی توانیم شخصیت های بزرگ کشور را به بچه ها بشناسانیم، چرا نباید وارد این حوزه شویم؟ من از کانون بسیار سپاس گزارم؛ چون با این کار قفل این قضیه را شکانده است و نشان داد که ما برای بزرگان کشورمان اهمیت قائل هستیم.

بچه ها ما با شناخت این بزرگان، به سمتی می روند که الگوبرداری و الگوسازی انجام دهند. الگوبرداری و الگوسازی دو بحث جداست که متأسفانه این دو بحث را اصلا در حوزه آموزشی ایران نداریم. بچه ها ما ابتدا باید الگوهای بزرگ شان را ببینند؛ وقتی که ببینند، آغاز به الگوسازی می نمایند. ما باید این قفل بد را که بچه ها دارند از مسیر فرهنگ ایران خارج می شوند، بشکنیم. من وظیفه خودم دانستم که باید این قفل را بشکنم و شکستم. این برایم خیلی ارزشمند بود که توانستم با یک نثر روان، دِینم را به زبان زیبای فارسی اَدا کنم.

- از نگاه شما کدام ویژگی در شخصیت علی حاتمی برای نوجوان امروز مجذوب کننده است؟

خاطراتی که علی حاتمی از کودکی خودش می گوید و من هم از عمد این خاطرات را مطرح کردم، برای نوجوانان امروز مجذوب کننده است. یکی از نکته های جالب دیگر در شخصیت او این بود که علی حاتمی در چاپخانه پدرش کار می کرد و کتاب های زیادی دم دستش بوده و با کتاب بزرگ شده بود.

علی حاتمی خیلی از مادربزرگش صحبت نموده است. حاتمی بسیار تحت تأثیر مادربزرگش بود و این مادربزرگ او بود که علی حاتمی را به سمت سینما کشاند؛ نه اینکه بگویم مادربزرگش به او گفت برو سینما کار کن. نه! ذهنیت، نگاه و خاطرات او از دوران کودکی اش در خیابان مختاری، بعد از شاپور، کوچه اردیبهشت در آن شب های زمستانی که همه دور کُرسی جمع می شدند، باعث شد که علی کوچک، علی حاتمی سینمای بزرگ ایران گردد.

من سینمای ایران را سینمای بزرگی می بینم؛ هرچند در این یک دهه اخیر ما آن سینما را نمی بینیم؛ چون متأسفانه دیگر سینمای سنتی ایران نیست؛ اما سینمای علی حاتمی و برخی از سینماگران بزرگ ایران، یادآور فرهنگ ایران است. به صورت کلی علی حاتمی خیلی تحت تأثیر مادربزرگ و بعد پدرش بوده است. با خواندن این کتاب به ارتباط عمیق بین او با مادربزرگ و پدرش پی می بریم؛ مسئله ای که امروزه کم رنگ شده است.

- آیا این کتاب را صرفا به عنوان مقدمه ای برای شناخت شخصیت علی حاتمی نوشتید؟ چرا حجم کتاب کم است؟

حجم کتاب کم است چون حوزه کتاب برای رده سنی کودک و نوجوان است. نکته بعدی این است که وقتی بچه ها پای کتاب می نشینند، دوست دارند آن کتاب را تمام نمایند. این یک اصل در حوزه روان شناسی است که وقتی که یک کودک کتاب را می خواند، اگر کتاب سلیس، روان و مجذوب کننده باشد، دوست دارد آن را بخواند و تمام کند.

نکته مهم بعدی در این کتاب این است که هدف ما تنها علی حاتمی نبود؛ بلکه هدف مان شناخت فرهنگ زیبای سرزمین مان است. ما داریم با یاری بزرگان سرزمین مان، این فرهنگ را در تک تک کتاب ها نشان می دهیم. علی حاتمی و دیگر شخصیت ها بهانه است؛ بهانه ای برای نمایش فرهنگ و آن اصالتی است که ما ایرانی ها داشتیم و داریم.

- علی حاتمی شخصیتی بود که برای جوانان دهه 50 و 60 فیلم می ساخت و فیلم هایش برای جوانان آن دوره بسیار مجذوب کننده بود. آثار او چه جنبه هایی دارد که برای نوجوان امروز هم مجذوب کننده باشد؟

با مقایسه اولین اثر و آخرین اثر علی حاتمی می توانیم به این نتیجه برسیم که او وابستگی عاطفی بسیار زیادی به فرهنگ ایران داشت. اولین اثرش نمایش نامه و ساخت فیلم حسن کچل بود و آخرین اثرش مادر. علی حاتمی با ساخت این آثار نشان داد که مادر برایش ملاک همه فیلم هایش است و برایش خیلی مهم است که به مادر احترام گذاشته گردد. بعلاوه یکی دیگر از نکات جالب فیلم سازی او، زیبایی کلام بازیگران بود که در حال حاضر در هیچ یک از فیلم های امروز سینما، آن زیبایی کلام علی حاتمی را نمی بینم.

- آیا اطلاعاتی که جمع کردید باعث می گردد نوجوانانی هم که علی حاتمی را نمی شناسند، او را بشناسند؟ به صورت کلی مخاطب کتاب عام است یا خاص؟

مخاطب این کتاب عام است. در این مجموعه نگاه ما حتی کودک و نوجوان نیست؛ بلکه بزرگسالان هم این کتاب ها را خوانده اند.

- در بین آثار علی حاتمی کدام اثر را بیشتر دوست دارید؟ چرا؟

من به غیر فیلم هزار دستان که یک کار شاخص در سینمای ایران است و فکر هم نمی کنم به مانند آن چیزی ببینیم، فیلم مادر او را دوست دارم؛ چون علی حاتمی حرف نهایی دلش را با فیلم مادر می زند.

منبع: ایبنا - خبرگزاری کتاب ایران